Veranderd mediagebruik tijdens COVID-19

Het Commissariaat voor de Media heeft onderzoek gedaan naar de ontwikkelingen van het mediagebruik van Nederlanders in 2019 en begin 2020. In de intelligente lockdown van maart en april 2020 is er meer media geconsumeerd. Ook concludeert het Commissariaat dat het mediagebruik van Nederlanders verschuift van traditioneel naar digitaal.

Het onderzoek dat is uitgevoerd is vastgelegd in de mediamonitor 2020. In deze uitgave staat een overzicht van het mediagebruik in Nederland, worden de activiteiten van de Nederlandse mediabedrijven onderzocht en worden de ontwikkelingen in de mediasector in 2019 weergegeven.

Meer mediaconsumptie tijdens lockdown

Er hebben de afgelopen anderhalf jaar grote veranderingen plaatsgevonden. Het rapport kijkt naar de verschillende activiteiten in mediaconsumptie. Het gaat hierbij om het kijken, luisteren en het lezen van media. Bij het kijkgedrag gaat het niet alleen om het traditionele (of lineair) televisiekijken, maar ook om het uitgesteld kijken en het kijken naar streamingsdiensten, zoals YouTube en Netflix. Bij het luisteren spelen naast traditionele radio ook potcasts een rol. Er is, volgens het rapport, een positieve verandering tijdens de intelligente lockdown te zien. Bij deze veranderingen is er een groot verschil in het mediagedrag tussen jongeren en oudere doelgroepen.

Ons mediagebruik tijdens COVID-19

COVID-19 zorgt niet alleen voor een historisch jaar op het gebied van ontwrichting van de samenleving, maar ook op het gebied van de ontwikkeling van de Nederlandse media. Tijdens de intelligente lockdown in maart en april 2020 bleven meer mensen thuis. Deze periode laat een stijging zien op het gebied van mediagebruik, vooral bij het kijk- en leesgedrag.

Meer tv tijdens lockdown

Het kijkgedrag van de Nederlanders is tijdens de lockdown tijdelijk sterk gestegen. Er wordt meer en langer naar de televisie gekeken ten opzichte van vorig jaar in dezelfde periode. Uit het onderzoek blijkt dat de meeste stijging is te zien bij nieuws- en actualiteitenprogramma’s. Hierbij is tussen week 11 en week 16 een stijging van 29% te zien ten opzichte van week 10, de week voordat de intelligente lockdown begon. Bij de cijfers van uitgesteld kijken is tijdens de intelligente lockdown geen verandering te zien. Dit geldt ook voor het maandbereik van Netflix en YouTube.

Het veranderend luistergedrag

Tijdens de lockdown is er een kleine daling van het aantal luisteraars dat dagelijks naar de radio luistert. Er is wel een positieve verandering te zien in de luistertijd van deze mediagebruikers. Uit het rapport blijkt dat er langer naar de radio geluisterd wordt dan in dezelfde maand van vorig jaar. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat radio door een deel van de luisteraars in de auto of onderweg wordt geluisterd. Deze luistertijd is dan dus korter. In de intelligente lockdown is te zien dat niet alleen de luistertijd is veranderd, maar ook de locatie van het luisteren. De Nederlandse bevolking was in de lockdown veel thuis en namen langer de tijd om naar de radio te luisteren.

Veel meer nieuws tijdens lockdown

Volgens het onderzoek hebben de papieren dagbladen geen profijt gehad van de intelligente lockdown. De cijfers laten een daling van 3% zien ten opzichte van het voorafgaande jaar. De daling is wel minder groot dan de 8,2% in 2018. Online nieuwsgebruik in 2019 is wel flink gestegen. Tijdens de lockdown keken de Nederlanders massaal meer naar de online nieuwsmerken van Nederland. Na de wekelijkse persconferenties rondom de coronamaatregelen is vooral een stijging te zien. NU.nl, AD.nl en NOS.nl zijn hierbij de koplopers.

Veranderd mediagedrag op de lange termijn

Op de lange termijn is het mediagedrag volgens het rapport zeker veranderd. Bij deze veranderingen wordt er vooral onderscheid gemaakt tussen jongeren en oudere mediaconsumenten.

Ouderen kijken meer TV

Bij het kijkgedrag van Nederlandse mediaconsumenten is te zien dat oudere groepen het meeste televisiekijken. Traditioneel televisiekijken betekent dat mensen lineair TV kijken (wanneer het programma wordt uitgezonden). Zij kijken op vaste dagen en tijden naar hun programma’s. Bij jongeren is dit minder het geval. Bij de groep van 20 tot 34 jaar ziet het onderzoek dat de voorkeur gaat naar ondemand-diensten, zoals Netflix en Youtube of uitgesteld televisiekijken. De cijfers vullen elkaar hierbij goed aan. De tijd die door jongeren minder wordt besteed aan lineair televisiekijken wordt aangevuld met het non-lineaire kijkgedrag.

Radio en podcasts luisteren

Live radio luisteren speelt momenteel nog een grote rol bij de dagelijkse routine van de Nederlanders. Hierbij vindt er wel een digitalisering plaats. Dit is vooral te merken aan muziekstreamingsdiensten zoals Spotify en YouTube. Beide platforms worden tegenwoordig veel vaker gebruikt om audio of muziek te luisteren. Volgens het rapport is er op dit moment nog geen voorsprong te zien van de muziekstreamingsdiensten. Nederlanders luisteren in tegenstelling tot het kijken veel minder uitgesteld, zo concludeert het Commissariaat. Digitalisering is er wel degelijk. Dat is onder andere te zien in de groei van het gebruik van podcasts. Met podcasts wordt het gehele luister-aanbod verbreed en komt er steeds meer digitaal aanbod aan nieuws, opinie en amusement. Volgens het rapport is er een vraag naar podcasts en ligt hier een kans voor uitgevers en andere aanbieders om meer audio content te ontwikkelen.

Leesgedrag verschuift naar online

Het leesgedrag verandert onder de Nederlanders steeds meer. Er wordt niet minder gelezen door de bevolking, maar wel op een andere manier. Er ontstaat een groot verschil tussen het lezen op papier en digitaal lezen. Volgens het rapport komt dit door het verschillende gedrag van leeftijdsgroepen. Uit de cijfers blijkt dat jongeren van 18 tot en met 34 voornamelijk digitaal lezen. Onder de doelgroep 65+ is dit niet het geval, twee derde van hen leest nog dagelijks papieren dagbladen. In de meeste gevallen worden dagbladen óf alleen op papier gelezen, óf alleen digitaal gelezen. Volgens het rapport is het zo dat hoe ouder de Nederlander, hoe meer er dagelijks gebruik wordt gemaakt van nieuwsmerken.